ankilozan spondilit

Ankilozan Spondilit (AS)

Ankilozan Spondilit (AS) Nedir?

Ankilozan spondilit, çoğunlukla genç̧ yaşlarda ortaya çıkan ve esas olarak omurgayı ve omurganın son kısmı ile leğen kemikleri arasında yer alan sakroiliyak eklemleri etkileyen inflamatuvar (iltihaplı) bir romatizmadır. Burada sözü edilen iltihap mikrobik değildir. Süreğen inflamasyon sonucunda bel, sırt, boyun ve kalçanın arka kısımlarında ağrı ve tutukluk ortaya çıkar. İlerleyen dönemlerde, bazen kamburluk ve omurgada kalıcı hareket kısıtlılığı gelişebilir. Ankilozan spondilitte göğüs kafesinde, çevresel eklemlerde ve kas kirişleri ile bağların yapıştığı kemik bölgelerinde de ağrı ve şişlikler ortaya çıkabilir. Bazen halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık ve kilo kaybı gelişebilir.

AS’nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın ortaya çıkışında genetiğin önemli rolü olduğuna inanılmaktadır.

Ankilozan spondilit omurgayı, omurga sonu ve leğen kemikleri arasındaki sakroilyak eklemleri etkileyen iltihaplı bir romatizma türüdür. Mikrobik değildir. Hastalık genellikle genç erişkin yaşta ortaya çıkar ve erkekleri kadınlara göre bir miktar daha fazla etkiler.

Bel Ağrınızı Sorgulayın

İnflamatuvar bel ağrısı olan hastalarda Ankilozan Spondilit (AS) görülebilir.

Ankilozan Spondilit (AS) Nasıl Teşhis Edilir?

Ankilozan spondilitte tanısı en önemli ipuçları hastalığın öyküsünden elde edilir. Tanı genellikle romatoloji uzmanları tarafından konur. Hastaların çoğunda ilk başvuru yakınması olan inflamatuvar bel ağrısının tanınması, ankilozan spondilit tanısındaki en önemli ipucudur. Doktorunuz, omurganız, kalçanın arka kısmı, göğüs duvarı ve eklemlerinizde basmakla ve hareketle ağrı olup olmadığını kontrol edecektir. Direk pelvis grafilerinde, sakroiliyak eklemlerde görülen kemik değişiklikleri (sakroiliit) diğer klinik bulgularla birlikte ankilozan spondilit tanısı koydurur. Direk grafilerde hiçbir bulgunun saptanamadığı erken dönemlerde tanı için manyetik rezonans (MR) inceleme istenebilir.

Kanda bakılan eritrosit sedimantasyon hızı (kısaca sedim) veya CRP testlerindeki yükselme ve HLA-B27 testinin pozitif olması tanıya yardımcı olabilir.

Ankilozan spondilit hastalığı genetik bir hastalık olup, HLA B27 geni arasında sıkı bir ilişki vardır. AS hastalarının %80-90’ ında bu gen testi pozitiftir. Bu genin, bağışıklık sisteminin omurga ve eklemlere saldırmasına yol açtığı düşünülmektedir.

Ankilozan Spondilit (AS) Nasıl Tedavi Edilir?

Ankilozan spondilit tedavisi, sizin ve ailenizin hastalık hakkında bilgilendirilmesi ile başlar. Eğitim sayesinde tedaviye uyum ve tedavi başarısı artar. Sigara kullanımının mutlaka bırakılması gerekir. Ankilozan spondilit ömür boyu devam eden bir hastalıktır. Kesin tedavisi yoktur ama eldeki tedavi seçenekleri ve düzenli egzersizlerle çoğu hastada iyi bir yaşam kalitesi sağlanır.

Ankilozan spondilit tedavisinde nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar, kortizon ve biyolojik tedaviler gibi hastalığı modifiye edici ilaçlar kullanılır.

Egzersiz tedavinin en önemli parçalarından biridir. Düzenli olarak yapıldığında hareket kısıtlılığının gelişmesini yavaşlatır ve postürün korunmasına yardım eder.

Ciddi seyirli Ankilozan spondilitte, özellikle kalça ve diz gibi büyük eklemlerde protez gerekebilir. Omurganın ileri düzeydeki öne doğru eğilmelerinde, cerrahi düzeltme gerekebilir ama riskli olması nedeniyle sadece bazı hastalarda uygulanabilmektedir.

Ankilozan Spondilit (AS) Tedavi Sonrasında Nasıl Takip Edilir?

AS yaşam boyu süren bir hastalıktır. Hastalık çoğu kişide belirtilerin alevlendiği atak dönemleri ve arada iyilik dönemleriyle giden bir seyir göstermektedir.

Hastalığın tuttuğu bölge ve bulguların ciddiyeti hastalığın gidişatını önemli ölçüde etkiler. Düzenli ve önerilen aralıklarla doktorunuzu görmeniz, egzersizlerinizi düzenli olarak yapmanız, postürünüzü korumaya dikkat etmeniz, sigara içmemeniz ve yeterli miktarda kalsiyum ve D vitamini almaya dikkat etmeniz sizi hastalığın komplikasyonlarından koruyarak daha kaliteli ve uzun yaşamanızı sağlayacaktır.

Hastalığın takibinde hastalık aktivitesini gösteren BASDAI ve ASDAS gibi skorlama yöntemleri ve bazı laboratuvar testleri kullanılmaktadır.

Bel Ağrınızı Sorgulayın

İnflamatuvar bel ağrısı olan hastalarda Ankilozan Spondilit (AS) görülebilir.

Ankilozan Spondilit Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

Ankilozan Spondilitin Nedeni Nedir?

AS’nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın ortaya çıkışında genetiğin önemli rolü olduğuna inanılmaktadır. AS’li çoğu hasta HLA-B27 olarak adlandırılan bir gene sahiptir. Bununla birlikte, AS’nin ortaya çıkması için mutlaka HLA-B27 genini taşımak gerekmez. Ayrıca HLA-B27 pozitif insanların çok büyük bir bölümünde de AS gelişmez. Diğer genlerin de AS oluşumuna katkısı olabileceği düşünülmektedir. AS’ye genetik olarak yatkın kişilerde çevresel bir faktörün (örneğin bir mide-bağırsak enfeksiyonu) tetikleyici etkisiyle bağışıklık sisteminin aşırı miktarda çalışması ve vücudun kendisine zarar vermesi sonucunda hastalık ortaya çıkabilmektedir.

Ankilozan Spondilit Sık Görülen Bir Hastalık mıdır?

AS ve en sık görülen romatizmal hastalıklar arasında yer alır. Ülkemizdeki her 1.000 kişiden 5’inde AS, olduğu tahmin edilmektedir.

Ankilozan Spondilit Kimlerde Görülür?

AS belirtilerinin başlangıcı genellikle 15-40 yaşları arasındadır. Ancak hastalık daha küçük çocuklarda veya 40 yaş üstünde de başlayabilir. AS genel olarak erkeklerde kadınlara göre daha sık (en fazla 2-3 kat) görülür.

AS’nin genetik olarak yatkınlığı olan kişilerde, bir başka deyişle ailesinde bu gruptan hastalık olanlarda daha sık olarak ortaya çıktığı bilinmektedir. Yatkınlığı arttıran genetik faktörlerin başında HLA-B27 geni gelmektedir.

Ankilozan Spondilitin Belirti ve Bulguları Nelerdir?

AS, omurgada ve sakroiliyak eklemlerde süreğen inflamasyona, bunun sonucunda da ağrı ve tutukluğa neden olur. İlk başvuru yakınması, çoğunlukla inflamatuvar bel ağrısıdır.

Bu tip bel ağrısının en önemli özellikleri;

  • Kırk yaştan önce başlaması,
  • Sinsi başlangıç̧ göstermesi,
  • Üç ay veya daha uzun sürmesi,
  • Dinlenmeyle, özellikle gecenin 2. yarısında veya sabaha karşı ortaya çıkması ve hareketle azalması,
  • Yarım saatten daha uzun süren sabah tutukluğunun/katılığının olması,
  • Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) olarak bilinen ilaçlara çok iyi yanıt vermesidir.

Ankilozan Spondilit Omurga ve Eklemler Dışında Başka Sistemleri Etkiler mi?

AS’de kas-iskelet sistemindeki belirtiler dışında;

  • Tekrarlayıcı ön üveit atakları (gözde kızarıklık ve ağrı),
  • Ağız içerisinde aftlar (ortası beyaz kenarı kızarık ufak yaralar),
  • Çeşitli deri bulguları (sedef, eritema nodosum),
  • İltihaplı bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı veya ülseratif kolit) nedeniyle uzun süren kanlı ishal ve karın ağrısı gelişebilir.
  • Çok nadiren aort (en büyük atardamar) kapağında inflamasyon, aort yetmezliği ve kalpte iletim bozuklukları ortaya çıkabilir.

Ankilozan Spondilit Kadın ve Erkeklerde Farklı Seyreder mi?

Kadınlarda omurga bulguları genellikle daha hafif seyreder ve şekil bozukluğuna yol açmaz. Ayrıca kadınlarda daha sık olmak üzere bazen, belde veya sırtta etkilenme olmadan, boyunda başlayan hastalık da ortaya çıkabilmekte; bazen el eklemlerinde romatoid artrite (iltihaplı eklem romatizması) benzer bulgular görülmektedir.

Ankilozan Spondilit Önlenebilir mi?

AS’nin nedeni tam olarak bilinemediği için hastalıktan korunmanın olduğu söylenemez. Ancak uygun egzersizler ve yüzme gibi sporların düzenli olarak yapılması, hareket kısıtlılığının gelişmesini engelleyebilir, en azından geciktirip hafifletebilir.

Ailesinde veya kendisinde AS olan ebeveynler, çocuklarında bu hastalıklarla uyumlu olabilecek bel ağrısı, topuk ağrısı gibi yakınmalar olursa doktora başvurmada gecikmemelidirler.

Çocuğumda da ankilozan spondilit gelişecek mi?

AS’nin ortaya çıkışında genetik faktörlerin rolü olduğu için ailenin bir bireyinde AS ortaya çıkması durumunda diğer bireylerde de bu grup hastalıklara yakalanma riski %5-20 kadar artar. Ancak bu durum, çocuğunuzda da mutlaka böyle bir hastalık ortaya çıkacağını göstermez. Çocuğunuzda bel ağrısı, topuk veya eklem ağrısı gelişirse onu bir romatoloji uzmanına götürmeniz uygun olur. Bir yakınması yoksa, çocuğunuzda HLA-B27 testi yaptırmanıza gerek yoktur.

Benim de omurgam öne doğru eğilecek mi?

AS’li hastaların çoğu normal yaşamlarını sürdürürler. Hastaların bazılarında omurga ve eklem hareketlerinde kalıcı kısıtlılıklar ortaya çıkabilir ama bu durum her hastada görülmez. Özellikle kadınlarda omurgadaki hastalık bulguları genellikle çok hafif seyreder.

İlacınızı gerektiği dönemlerde düzenli olarak kullanır ve egzersizlerinizi tam olarak uygularsanız hareketlerinizi zorlanmadan yapabildiğinizi göreceksiniz.

Kullandığım ilaç̧ sadece ağrı kesici… Hastalığımı düzeltecek başka ilaç̧ yok mu?

Kullanmakta olduğunuz NSAİİ’nin sadece ağrı kesici etkisi yoktur. Bu ilaç̧ uygun günlük dozlarda kullanıldığında bu hastalıktaki romatizmal inflamasyonu (iltihabı) gidermede de son derece etkilidir. Bu nedenle, AS’de ilaç̧ tedavisinin temelini oluşturur.

Arada ağrım olunca ilacımı alıyorum ama daha sonra ağrım yine oluyor. Ne yapmalıyım?

NSAİİ’lleri bir kere almak yeterli olmaz. Ağrılı dönemlerinizde, ağrı ve tutukluk devam ettiği sürece ilacınızı düzenli olarak kullanmalısınız.

Ağrım olduğunda egzersizlerimi yapmakta zorlanıyorum, yapmasam olur mu?

Hastalığınızın daha iyi bir durumda kalmasını sağlamak için ağrılı dönemlerde de egzersizlerinizi yapmanız gerekmektedir. Ağrılı dönemlerde NSAİ ilacınızı düzenli olarak kullanırsanız egzersizlerinizi daha rahat yaptığınızı göreceksiniz.

Futbol oynamak hastalığıma iyi gelir mi?

Egzersiz ve spor yapmak, özellikle yüzmek hastalığınıza çok iyi gelir. Ancak futbol gibi travmaya maruz kalabileceğiniz spor oyunlarından kaçınmanızda fayda vardır. Çünkü travma omurlarda kırıklara neden olabilir.

Kaplıcaya gitmek hastalığıma iyi gelir mi?

Sıcak su veya sıcak uygulama romatizmal inflamasyonun artışına, dolayısıyla ağrı ve tutukluk yakınmalarının şiddetlenmesine neden olur. Bu nedenle, AS’de özellikle aktif hastalık dönemlerinde kaplıca önerilmez.

Bu podcast serilerinde romatizmal hastalıklar ile ilgili aklınıza takılan farklı ve güncel soruların cevaplarını bulacaksınız.
Prof. Dr. Timuçin Kaşifoğlu ve Prof. Dr. Mine Özmen "Romatizma Hastalarında Ruhsal Tepkiler & Sorunlar ve Tedavi Yaklaşımları" hakkında sohbet ediyor.

İş Yaşamı

Ankilozan Spondilit (AS) ve İş Yaşamı broşürünü indirin.

Egzersiz

Ankilozan Spondilit (AS) ve Egzersiz broşürünü indirin.

Açık açık romatizma tanıtım

Ankilozan Spondilit ile ilgili diğer videolar

Romatizma Mini Sözlük

A

ACR kriterleri: Amerikan Romatoloji Akademisine göre hastalıkların sınıflandırma kriterleri

Akut: Dakikalar ve saatler içinde ani gelişen

Amiloidoz: Amiloid proteinlerinin organlarda birikerek, o organın fonksiyonlarını bozması

ANA (antinükleer antikor): Hücrenin çekirdeğindeki moleküllere karşı oluşmuş antikorlar

Analjezik: Ağrı kesici

Anemi: Kanda oksijen taşıyan hemoglobin miktarının azalması, kansızlık

Antijen: Bağışıklık sistemi tarafından yabancı olarak algılanan her türlü molekül

Antikor: Kanda bulunan ve vücudun yabancı olarak algıladığı şeylere yanıt olarak oluşturulan proteinler

Arter: Atardamar

Arterit: Atar dama inflamasyonu (iltihabı)

Artralji: Eklem ağrısı

Artiküler: Eklemlerle ilgili olan

Artrit: Eklemlerde ağrı, şişlik ve kızarıklık gibi belirtilerle seyreden inflamasyon (iltihap) durumu

Artropati: Eklemin hastalığı

Artrosentez: İçinde sıvı bulunan eklemden sıvı boşaltılması işlemi

Artroskopi: Eklem içine kamera gönderilerek yapılan görüntüleme yöntemi

B

Behçet hastalığı: Ağızda ve genital bölgede ağrılı yaralar, gözde ve ciltte inflamatuvar (iltihaplı) lezyonlarla seyreden bir hastalık

Biyopsi: Bir doku parçasının inceleme amacıyla vücuttan cerrahi olarak alınması

C

CRP (C reaktif protein): Kandaki inflamasyon (iltihap) göstergelerinden biri

Crohn hastalığı: İnflamatuvar (iltihaplı) bir bağırsak hastalığı

D

Daktilit: El ve ayak parmaklarında oluşan inflamasyon (iltihap)

Deformite: Kalıcı hasar

Düğme iliği deformitesi: Romatoid artritli hastalarda el parmaklarında görülen bir tür şekil bozukluğu

E

Enteropatik artrit: Bağırsak hastalıklarıyla birlikte seyreden eklem inflamasyonu (iltihabı)

Entezopati: Bağların kemiklere yapışma noktalarında hissedilen şişlik ve hassasiyet

Entezit: Bağların kemiklere yapışma noktalarında gelişen inflamasyon (iltihap)

EULAR kriterleri: Avrupa Romatoloji Derneği tarafından oluşturulmuş sınıflandırma kriterleri

F

Felty sendromu: Romatoid artritli hastalarda dalak büyümesi ve akyuvarlarda azalmayla seyreden durum

Fibromiyalji: Yaygın vücut ağrısı, ağrı hassasiyeti, halsizlik ve uyku bozukluklarıyla seyreden bir hastalık

G

Glukokortikoid: Kortizon, steroid

H

Hipermobilite: Bir eklemin olması gerekenden daha fazla hareketli olması

Hiyalüronik asit: Eklem aralığında bulunan sıvının temel bileşeni

İ

İnflamasyon: İltihap, yangı

İnflamatuvar: İltihaplı, yangılı

İntermitan: Aralıklı

İntraartiküler: Eklem içi

J

Juvenil: Çocukluk çağında görülen

JIA (Juvenil idiyopatik artrit): Çocukluk çağında görülen inflamatuvar (iltihaplı) artrit

K

Kalsifikasyon: Yumuşak dokularda kalsiyum birikimi, kireçlenme

Konnektif doku: Bağ dokusu

Kıkırdak: Eklemleri oluşturan kemik yüzeylerini kaplayarak hasar görmelerin önleyen kaygan doku

Kortikosteroid: Kortizon, steroid

Kronik: Süreğen

Kuğu boynu deformitesi: Romatoid artritli hastalarda el parmaklarında görülen bir tür şekil bozukluğu

L

Lokomotor sistem: Kas-iskelet sistemi

M

Monoartrit: Tek eklemde gelişen inflamasyon (iltihap)

N

Nefropati: Böbrek fonksiyonlarında bozulma

Nekrotizan vaskülit: Doku hasarıyla seyreden damar duvarı inflamasyonu (iltihabı)

NSAİ ilaçlar: İnflamasyon (iltihap) giderici steroid dışı ilaçlar

O

Oligoartrit: 2-10 adet eklemde artrit varlığı

Osteoartrit: Kemik ve eklem inflamasyonu, kireçlenme

Osteofit: Osteoartritte görülen yeni kemik oluşumları

Osteoporoz: Kemik kitlesinde azalma ve kırık riskinde artışla seyreden durum

Otoantijen: Vücudun kendi dokularının immün sistem tarafından antijen olarak algılanması

Otoantikor: Vücudun kendi dokularına karşı geliştirdiği antikor

Otoimmunite: Vücudun savunma sisteminin kendi doku ve organlarına tepki göstermesi

P

Poliartrit: Birçok eklemde artrit varlığı

Psoriazis: Sedef hastalığı

Psoriatik artrit: Sedef romatizması

Reaktif artrit: Enfeksiyonlarla ilişkili olarak gelişen artrit tablosu

Romatoid faktör: İlk olarak romatoid artritli hastalarda saptanan ve vücudun kendi kendine karşı geliştirdiği antikor, otoantikor

Romatoid nodül: Romatoid artritli hastalarda eklemlerin dış taraflarında oluşabilen ve büyüklüğü 5 cm’ye kadar çıkabilen şişlik

S

Sakroiliitis: Leğen kemiğini oluşturan kemiklerde inflamasyon (iltihap)

Sindesmofit: Omurgada omurlar arasında uzun süreli inflamasyona bağlı olarak gelişen ve köprüleşmeye neden olan kemik oluşumları

Sinovyum: Eklem aralığı

Sinovit: Eklem aralığının inflamasyonu (iltihabı)

Sitokin: Bağışıklık sistemi hücrelerinin haberleşmesini sağlayan moleküller

Spondilit: Omurga eklemlerinin inflamasyonu (iltihabı)

T

Tendinit: Tendon inflamasyonu

Tendon: Kasları kemiklere bağlayan güçlü bağ dokusu

Ü

Üveit: Gözün bir tabakasının inflamasyonu (iltihabı)

V

Vaskülit: Damar duvarı inflamasyonu (iltihabı)