Ankilozan Spondilit (AS)

Ankilozan Spondilitin Nedeni Nedir?

AS’nin nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak hastalığın ortaya çıkışında genetiğin önemli rolü olduğuna inanılmaktadır. AS’li çoğu hasta HLA-B27 olarak adlandırılan bir gene sahiptir. Bununla birlikte, AS’nin ortaya çıkması için mutlaka HLA-B27 genini taşımak gerekmez. Ayrıca HLA-B27 pozitif insanların çok büyük bir bölümünde de AS gelişmez. Diğer genlerin de AS oluşumuna katkısı olabileceği düşünülmektedir. AS’ye genetik olarak yatkın kişilerde çevresel bir faktörün (örneğin bir mide-bağırsak enfeksiyonu) tetikleyici etkisiyle bağışıklık sisteminin aşırı miktarda çalışması ve vücudun kendisine zarar vermesi sonucunda hastalık ortaya çıkabilmektedir.

Ankilozan Spondilit Sık Görülen Bir Hastalık mıdır?

AS ve en sık görülen romatizmal hastalıklar arasında yer alır. Ülkemizdeki her 1.000 kişiden 5’inde AS, olduğu tahmin edilmektedir.

Ankilozan Spondilit Kimlerde Görülür?

AS belirtilerinin başlangıcı genellikle 15-40 yaşları arasındadır. Ancak hastalık daha küçük çocuklarda veya 40 yaş üstünde de başlayabilir. AS genel olarak erkeklerde kadınlara göre daha sık (en fazla 2-3 kat) görülür.

AS’nin genetik olarak yatkınlığı olan kişilerde, bir başka deyişle ailesinde bu gruptan hastalık olanlarda daha sık olarak ortaya çıktığı bilinmektedir. Yatkınlığı arttıran genetik faktörlerin başında HLA-B27 geni gelmektedir.

Ankilozan Spondilitin Belirti ve Bulguları Nelerdir?

AS, omurgada ve sakroiliyak eklemlerde süreğen inflamasyona, bunun sonucunda da ağrı ve tutukluğa neden olur. İlk başvuru yakınması, çoğunlukla inflamatuvar bel ağrısıdır.

Bu tip bel ağrısının en önemli özellikleri;

• Kırk yaştan önce başlaması,
• Sinsi başlangıç̧ göstermesi,
• Üç ay veya daha uzun sürmesi,
• Dinlenmeyle, özellikle gecenin 2. yarısında veya sabaha karşı ortaya çıkması ve hareketle azalması,
• Yarım saatten daha uzun süren sabah tutukluğunun/katılığının olması,
• Nonsteroid antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ) olarak bilinen ilaçlara çok iyi yanıt vermesidir.

Ankilozan Spondilit Omurga ve Eklemler Dışında Başka Sistemleri Etkiler mi?

AS’de kas-iskelet sistemindeki belirtiler dışında;

• Tekrarlayıcı ön üveit atakları (gözde kızarıklık ve ağrı),
• Ağız içerisinde aftlar (ortası beyaz kenarı kızarık ufak yaralar),
• Çeşitli deri bulguları (sedef, eritema nodosum),
• İltihaplı bağırsak hastalığı (Crohn hastalığı veya ülseratif kolit) nedeniyle uzun süren kanlı ishal ve karın ağrısı gelişebilir.
• Çok nadiren aort (en büyük atardamar) kapağında inflamasyon, aort yetmezliği ve kalpte iletim bozuklukları ortaya çıkabilir.

Ankilozan Spondilit Kadın ve Erkeklerde Farklı Seyreder mi?

Kadınlarda omurga bulguları genellikle daha hafif seyreder ve şekil bozukluğuna yol açmaz. Ayrıca kadınlarda daha sık olmak üzere bazen, belde veya sırtta etkilenme olmadan, boyunda başlayan hastalık da ortaya çıkabilmekte; bazen el eklemlerinde romatoid artrite (iltihaplı eklem romatizması) benzer bulgular görülmektedir.

Ankilozan Spondilit Önlenebilir mi?

AS’nin nedeni tam olarak bilinemediği için hastalıktan korunmanın olduğu söylenemez. Ancak uygun egzersizler ve yüzme gibi sporların düzenli olarak yapılması, hareket kısıtlılığının gelişmesini engelleyebilir, en azından geciktirip hafifletebilir.

Ailesinde veya kendisinde AS olan ebeveynler, çocuklarında bu hastalıklarla uyumlu olabilecek bel ağrısı, topuk ağrısı gibi yakınmalar olursa doktora başvurmada gecikmemelidirler.

Çocuğumda da ankilozan spondilit gelişecek mi?

AS’nin ortaya çıkışında genetik faktörlerin rolü olduğu için ailenin bir bireyinde AS ortaya çıkması durumunda diğer bireylerde de bu grup hastalıklara yakalanma riski %5-20 kadar artar. Ancak bu durum, çocuğunuzda da mutlaka böyle bir hastalık ortaya çıkacağını göstermez. Çocuğunuzda bel ağrısı, topuk veya eklem ağrısı gelişirse onu bir romatoloji uzmanına götürmeniz uygun olur. Bir yakınması yoksa, çocuğunuzda HLA-B27 testi yaptırmanıza gerek yoktur.

Benim de omurgam öne doğru eğilecek mi?

AS’li hastaların çoğu normal yaşamlarını sürdürürler. Hastaların bazılarında omurga ve eklem hareketlerinde kalıcı kısıtlılıklar ortaya çıkabilir ama bu durum her hastada görülmez. Özellikle kadınlarda omurgadaki hastalık bulguları genellikle çok hafif seyreder.

İlacınızı gerektiği dönemlerde düzenli olarak kullanır ve egzersizlerinizi tam olarak uygularsanız hareketlerinizi zorlanmadan yapabildiğinizi göreceksiniz.

Kullandığım ilaç̧ sadece ağrı kesici… Hastalığımı düzeltecek başka ilaç̧ yok mu?

Kullanmakta olduğunuz NSAİİ’nin sadece ağrı kesici etkisi yoktur. Bu ilaç̧ uygun günlük dozlarda kullanıldığında bu hastalıktaki romatizmal inflamasyonu (iltihabı) gidermede de son derece etkilidir. Bu nedenle, AS’de ilaç̧ tedavisinin temelini oluşturur.

Arada ağrım olunca ilacımı alıyorum ama daha sonra ağrım yine oluyor. Ne yapmalıyım?

NSAİİ’lleri bir kere almak yeterli olmaz. Ağrılı dönemlerinizde, ağrı ve tutukluk devam ettiği sürece ilacınızı düzenli olarak kullanmalısınız.

Ağrım olduğunda egzersizlerimi yapmakta zorlanıyorum, yapmasam olur mu?

Hastalığınızın daha iyi bir durumda kalmasını sağlamak için ağrılı dönemlerde de egzersizlerinizi yapmanız gerekmektedir. Ağrılı dönemlerde NSAİ ilacınızı düzenli olarak kullanırsanız egzersizlerinizi daha rahat yaptığınızı göreceksiniz.

Futbol oynamak hastalığıma iyi gelir mi?

Egzersiz ve spor yapmak, özellikle yüzmek hastalığınıza çok iyi gelir. Ancak futbol gibi travmaya maruz kalabileceğiniz spor oyunlarından kaçınmanızda fayda vardır. Çünkü travma omurlarda kırıklara neden olabilir.

Kaplıcaya gitmek hastalığıma iyi gelir mi?

Sıcak su veya sıcak uygulama romatizmal inflamasyonun artışına, dolayısıyla ağrı ve tutukluk yakınmalarının şiddetlenmesine neden olur. Bu nedenle, AS’de özellikle aktif hastalık dönemlerinde kaplıca önerilmez.