İç Hastalıkları ve Romatoloji Uzmanı Doç. Dr. Sema Yılmaz
İltihabi romatizmal hastalıkların bulguları ile kanser olarak bilinen malignite arasında iki yönlü ilişki varlığı çeşitli çalışmalarla gösterilmiştir. Bazı romatizmal hastalıkların artmış sıklıkta spesifik kanserlerle birlikteliği bilindiği gibi, birçok kanser türleri çeşitli mekanizmalarla romatizmal hastalığın klinik ve laboratuvar bulgularına yol açabilir veya benzer tablolarla ortaya çıkabilir. Kanserin uzak etkilerine bağlı olarak bazı kas-iskelet sistemi belirtileri ortaya çıkar. Tümör tarafından oluşturulan hormon, enzim yapısındaki maddeler ve immünglobülin gibi bağışıklık sistemi ile ilişkili faktörlerle geliştiği kabul edilen bu romatolojik sendromlar, paraneoplastik sendromlar başlığı altında toplanırlar. Kanserin tedavisi ile bu belirtilerde dramatik bir iyileşme gözlenir.
Paraneoplastik sendromların yaklaşık 1/3’ü hormon salgılanmasına bağlı endokrin sendromlar şeklindedir. Geri kalanların çoğu, kas iskelet sistemi, sinir sistemi ve kan tablosuyla ilişkilidir. Bazı vakalarda romatizmal yakınmalar, gizli kanserin öncü bulguları olabilir. En sık kas iskelet sistemi bulguları gösteren kanser türleri, kan kanseri olarak bilinen lösemi ve lenf kanseri olarak tanımlanan lenfomalardır.
Akut lösemili hastaların %60’ında simetrik gezici tarzda eklem ağrısı ve şişliği, kemik ağrısı ve kemik hassasiyeti bulunmaktadır. Sıklıkla diz, ayak bileği, omuz gibi büyük eklemlerde ve bazen de parmaklar gibi küçük eklemlerde tutulum söz konusudur. Gece yoğunlaşan kemik ağrısı ise, lenfomalı olgularda gözlenen en sık kas-iskelet sistemi belirtisidir. T hücreli lenfoma, en sık kas iskelet sistemine ait bulgu veren ve eklemde yıkıma yol açmayan lenfoma tipidir. Kanser hücrelerin eklemde yayılımına bağlı olarak bulgular ortaya çıkmaktadır. Hastaların eklem ve kemik yakınmaları kemoterapi denilen ilaç tedavisi ile azalmaktadır. Bazı kanserlerle ile vaskülit denilen damar iltihabı birlikteliği bulunmaktadır. Saçlı hücreli lösemi ile poliarteritis nodoza denilen orta çaplı damarları tutan vaskülit birlikte görülebilmektedir.
Ayrıca Hodgkin hastalığı, diğer lenfoma ve lösemilerde lökositoklastik vaskülit denilen deride lokalize damar iltihabı görülebilir. Kanser metastazı sonucu gelişen eklem şişliği denilen artrit, sıklıkla tek eklemde olup diz ve kalça en çok etkilenen eklemlerdir. Nadiren de olsa el-ayak bileği ve küçük eklem tutuluşları da olabilir. Beşten fazla eklem tutulumu olan hastalarda genelde bulgular tek taraflıdır ve gerçek bir romatolojik patoloji ile karışabilir. Bu hastaların çoğunda primer kanserler, akciğer ve meme kanserleridir.
