Romatizma, tek bir hastalığın ismi değildir. Eklemleri ve diğer organları etkileyen on-on bir farklı hastalığa verilen ortak bir isimdir. Bu hastalıkların her birinin tedavisi diğerinden farklılık gösterebilir.
Romatizma nedir?
Romatizma, tek bir hastalığın ismi değildir. Eklemleri ve diğer organları etkileyen on-on bir farklı hastalığa romatizmal hastalıklar denir. Bu hastalıkların her birinin tedavisi diğerinden farklılık gösterebilir.
Romatizmanın belirtileri nelerdir?
Romatizmal hastalıklar büyük bir grup dolayısıyla birbirinden çok farklı klinik bulgularla gelebilirler. En sık gördüğümüz klinik başlangıç şekilleri, genellikle hastaların bize başvuru şekli eklem ağrısı, sabahları kalktığında eklemlerini rahat kullanamama, tutukluk olarak ifade ettikleri yakınmalardır.
Romatizmanın erken bulguları nelerdir?
Romatizmal bir hastalığın erken belirtileri halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık ya da nadiren ateş olabilmektedir. En sık görülen erken belirtile eklemlerde hassasiyet, ağrı, sıcaklık ve şişliktir.
Tutulan eklemlerde özellikle sabahları veya uzun süreli istirahat sonrası 30 dakikadan uzun süren tutukluk ve katılık olması ve bu şikayetlerinizin en az 1.5 aydır devam ediyor olmasıdır.
Hangi yakınmalar akla romatizmal hastalığı getirmelidir?
Kaslar, kemikler, eklemler ve bu yapıları birleştiren bağlarda öncelikle ağrı ve hareket kısıtlılığına, bazen de şişlik ve şekil bozukluluğuna neden olan hastalıklara genel olarak romatizma denilmektedir. Romatizmal hastalıklar bir çok bulgu ile karşımıza çıkabilir.
Her eklem ağrısı romatizma mıdır?
Tabii ki eklem ağrılarının birçok nedeni olabilir. Akılda tutulması gereken önemli bir nokta, eklem rahatsızlığı olan bir çocuğun öncelikle ortopediste veya başka bir uzman doktora değil, bir çocuk doktoruna başvurulması gerektiğidir.
Romatizma sadece eklemleri mi tutar?
Romatizma sadece eklemleri tutmaz. Eklemler dışında kas ve eklem çevresi yumuşak dokuları, göz, akciğerler, cilt, böbrekler, kalp ve bağırsaklar gibi diğer organları da tutabilir. Bu organ tutulumları çoğu kez hayatı tehdit edici değildir ve tedavi edilebilir.
Romatizmal hastalıklar genel olarak bağışıklık sistemi hastalıklarıdır ve bu tip hastalıklarda tek bir etken yoktur. Bu yüzden romatizmal hastalıkları bir başlangıç ve sonuç gibi değil bir süreç gibi algılamak çok önemlidir.
Romatizma tamamen geçer mi yoksa baskılanır mı?
Bu çok sık sorulan bir soru tabi romatizmal hastalıklar aslında eklem rahatsızlığı gibi algılanıyor, ancak bu hastalıklar genel olarak bağışıklık sistemi hastalıklarıdır. Dolayısıyla bu tip hastalıklarda tek bir etken yok. Çevresel faktörler, hormonal dengeler, mikrobiata gibi pek çok unsur var.
Romatizmal hastalığı olan bireylerde aşılama yapılmalı mıdır?
Romatizmal hastalığı olan bireyler hem hastalığa hem de çoğu zaman kullanılan bağışıklık baskılayıcı ilaçlara bağlı olarak enfeksiyonlara yatkındırlar. İşte bu yüzden koruyucu, profilaktik aşıların zamanında ve uygun şekilde yapılması bu hastalar için çok önemlidir. Yine bir çok romatizmal hastalığın orta ileri yaşta görülmesi hastalığa eşlik edebilen şeker hastalığı, astım – bronşit, kalp yetmezliği, böbrek yetmezliği gibi durumlarda bu hastaların aşılanmasının önemini artırmaktadır.
Romatizma hastaları neler yemelidir?
Romatizmal hastalıkların genel olarak beslenme şekliyle ilişkisi yoktur. Bunun üç istisnası vardır. Bunlardan bir tanesi inflamatuar barsak hastalıkları gibi gastrointestinal sistemi de tutan otoimmün ya da otoinflamatuar hastalıkların varlığında dikkat edilmesi gereken durumlardır.
Kalıtsallıkla yatkınlık arasında çok büyük fark vardır. Romatizmal hastalıkların çoğunda genetik yatkınlık söz konusudur. Ancak bazı romatizmal hastalıklarda mutlak bir kalıtsallıktan da bahsedilebilir.
Romatizmal hastalıklar kalıtsal mıdır?
Önce bir terminolojiye bakmak lazım aslında kalıtsal deyince tamamen bir geçiş anlaşılıyor. Kalıtsallıkla yatkınlık arasında çok büyük fark var. Bu ikisi birbirinin yerine çok kullanılmakta. Romatizmal hastalıkların çoğunda gerçekten bir genetik yatkınlık vardır.
Romatizmam çocuklarıma geçer mi?
Romatizmal hastalıklar kalıtsal değildir fakat hastalığın artaya çıkmasında etkili bazı genetik faktörler ve genetik yatkınlıklar mevcuttur. Bu genetik yatkınlıklar en sık başlıca Ailevi Akdeniz Ateşi yani FMF, iltihaplı omurga romatizması yani Ankilozan Spondilit, Behçet hastalığı ve iltihaplı Eklem Romatizması yani Romatoid Artritte görülmektedir.
Çocuklar romatizma olur mu? Bu erişkin hastalığı değil midir?
Çocuklar da romatizma olur. Çocukluk çağı kronik romatizması, kronik eklem hastalıkları arasında en sık görülen bir hastalıktır. Çoğunlukla küçük yaşlarda başlar. Çocukta hasta ekleminde şişlik, ağrı ile birlikte özellikle sabahları yataktan kalkmada güçlük, topallama görülür.
Romatizmal ilaçların gebelikte kullanımında nelere dikkat edilmelidir?
Bebek sahibi olma isteği her kadının en doğal arzusu ve hakkıdır. Fakat iltihaplı romatizmal hastalıkların önemli bir kısmı doğurganlık çağında olan kadınlarda görülür. Gerek hastalığın kendisi, gerekse hastalığın tedavisinde kullanılan ilaçlar gebe kalmayı ve gebeliğin seyrini etkileyebilmektedirler.
Romatizmal ilaç kullanmak çocuk sahibi olmaya engel midir?
Romatoloji pratiğinde kullanılan, erkekte ve kadında fertiliteyi yani üreyebilme üzerine en çok etkisi olan ilaç siklofosfamidtir (endoxan). Siklofosfamid ciddi organ tutulumu veya hayati tehlikesi olan romatolojik hastalarda kullanılabilen ilaçlardan birisidir. Siklofosfamid erkekte sperm sayısını azaltmakta, yüksek doz (6-10 gr) ve tedavisi süresinin uzaması geri dönüşümü olmayan sperm azlığına (azospermi) neden olabilmektedir.
Romatizmal hastalığı olan erkek hastalar, çocuk sahibi olmayı isterse aldıkları ilaçların hangileri kesilmelidir?
1950’lerin sonlarında sabah bulantılarını engellemek için hayvan deneyleri son derece güvenli olan talidomidin gebe kadınlar tarafından kullanılması ile fakomeli dediğimiz kolları gelişmemiş bebeklerin doğması ile tüm ilaçların gebelikte kullanılması sırasında anne karnındaki bebeğe –biz buna fötüs diyoruz- zarar verebilme potansiyellerine göre sınıflandırılırlar.
