Romatizmal hastalıklarda COVID-19 belirti ve bulguları ile aşılama önerileri

Prof. Dr. Umut Kalyoncu COVID-19 belirti ve bulguları, asemptomatik hastaların ortaya çıkardığı risk, romatolojik hastalıklara özel bulgular ve karışabilecek durumlar konusunda detaylı bilgi verdi. Bu dönemde pnömokok ve influenza aşılaması hakkındaki önerileri anlattı.

Gelen sorularda da hastalar enfeksiyon belirtilerinin kendilerinde nasıl görüleceğini merak ediyorlar. COVID-19 enfeksiyonu belirtileri neler, romatizmal hastalıklara özgü ya da ayrı bir şey var mı? Ya da herhangi bir belirti olmadan da hastalar enfeksiyon geçirebilirler mi?

Teşekkürler bu soru için, tabi biz şu anda COVID-19 hastalarıyla çok iç içe değiliz ama literatürü tabi ki takip ettik. Başta Çin’de başlayan bu literatür, İtalya ile devam etmekte İtalya biliyorsunuz oldukça sıkıntılı durumda onlar kendi yayınlarını verdiler. Şu anda literatür gerçekten COVID hastalarının nasıl gittiğiyle çok net bir şekilde gösteriyor. En kritik olanı neredeyse a semptomatik dediğimiz yani hiçbir bulgu vermeden izlenen çok önemli bir hasta grubu var belki de hastaların %50’si. %30 civarında çok hafif bulgular veriyor hastalar yani işte hafifçe bir eklem ağrısı oluyor, hafifçe bir kas ağrısı oluyor belki çok hafifçe bir ateşi oluyor veya olmuyor ama bunlar çok hafif bulgular şeklinde yani şöyle bir toparlarsak %80-85’i hemen hemen minimum bulgularla gidiyor. Tabi şundan dolayı çok önemli şimdi bu %40-50’lik kesim yani hiçbir bulgusu vermeyen kesim bize şunu söylüyor. Bu salgın bu şekilde yayılıyorken hepimizin bunu bilmesinde çok ciddi fayda olduğu düşünüyorum yanındaki kişinin hastalık taşıyıp taşımadığını bilemiyorsun. Çünkü hiçbir bulgu vermeye biliyor. Bu yüzden bize söylenen de şu ileride tekrar bahsedeceğiz bunu yanındaki kişi sanki bu hastalığı taşıyormuş gibi düşünmekte fayda var. Bu genel hastalar için de geçerli, arkadaşlarımız için de geçerli, sosyal çevremiz için de geçerli zaten bundan dolayı sosyal izolasyonun öneminden bahsediliyor. Gelelim o çok özgün olmayan bulguların bazılarının olduğunu söylemiştim ya eklem ağrısı, kas ağrısı şimdi eklem ağrısı, kas ağrısı bizim romatizmal hastalıklarımızın ana bulgusu yani eminim sana da bolca geliyordur günde 10 tane 15 tane telefon geliyor. İlaçlarla ilgili hastalıklarıyla ilgili işte ne yapacağız ne edeceğiz diye soru geliyor. Yani onların içerisinde gerçekten bir romatoid artrit hastasını düşünelim dizi ağrıyor, ayak bileği ağrıyor, elleri ağrıyor yani bu hasta eklem ağrısıyla bunu birleştirmekte, ayrımını yapmakta çok zorlanabilir bu bir kere hesaba katmak lazım ama tabi hassas olmak lazım iyice de paronayak olmaya gerek yok diye düşünüyorum doğrusu bu konuda. Kalan %15-20’lik kesim ise çok önemli bir kesim o bölgedeki bulgulara iyice dikkat etmek gerekiyor. Üç tane ana bulgusu var aslında ateş, ateş bizim romatizmal hastalıklarımızın da bir bulgusudur aslında mesela vaskülit az önce söylediğim vaskülit, lupus, eirşkin still hastalığı gibi hastalıklar ateşle de başlangıç bulgusu gösterebiliyor o yüzden de karışıklıklar ortaya çıkabilir ama hiç hesapta yokken bir ateş ortaya çıkıyorsa bunu ciddiye almak gerekiyor, çok önemli bir bulgu. O yüzden herkesin elinde bir termometre olmasında ciddi fayda var doğrusu en azından ateşleniyor muyum diye psikolojik bir şeye girmeden ateşinizin olup olmadığını ölçmek gerekiyor. Burada subfebril dediğimiz yani normalde 38.3 derecenin üzerindedir ateş daha düşük derecelerde de ateş olabileceği söyleniyor, 37.5 ve üzerine herhalde burada anlamlı kabul etmek gerekiyor. İkinci bulgu boğaz ağrısı boğaz da böyle ciddi ağrıdan yakınıyor, yakındıklarını söylüyor hastalar o boğaz ağrısının hemen arkasından da tabi öksürük, öksürük kuru bir öksürük bu hani burnu akan kişilerdeki nezle gibi bir şey değil de gerçektenden de kuru kuru kişilerin öksürdüklerini görüyoruz ve izliyoruz. Bu daha böyle balgamlı ve sıkıntılı bir şeyin olmadığını söylemek isterim. Tabi bu enfeksiyon daha aşağılara akciğere indiği zaman pnömoni ismini verdiğimiz zatürre tablosu ortaya çıkıyor tabi bu artık hastaneye yatması gereken bazı hastalarda ne yazık ki yoğun bakım ihtiyacı olan hasta grubunu ortaya çıkarıyor. Ancak bunlar klasik bilgiler bir de sürekli böyle klasik olmayan bilgilerden bahsedelim. Mesela bu virüs burundaki sinir tabakasını sevdiği için hastaların koklama duyusunda azalmalar olduğundan bahsediliyor. Belli bir hasta grubunda ishalin önemli bulgulardan bir tanesi olduğundan bahsediliyor yani bunlar herhalde biraz daha dikkat edilmesi gereken bulgular diye düşünüyorum. Genel olarak COVID ile ilgili bizim okuduklarımızdan, benim takip ettiklerimden çıkardıklarım bunlar özetle söylemek gerekirse ateş, boğaz ağrısı ve öksürük bizim ana bulgularımız.

Bir taraftan sorular geliyor hastalardan birebir hepsine yanıt veremeyeceğiz ama benim şöyle baktığım kadarıyla kategorizasyon ağırlık olarak biyolojik ilaç kullanan özellikle de anti-TNF kullanan ve zamanı gelen hastaların ne yapması gerektiği bunu ikinci kısmı Cemal hocaya yönlendiricem hastalarımızda yanıt alabileceğini bilmeleri açısından söylüyorum. Diğer taraftan lupus hastalarından hidroksiklorokin plaquenil ilaçla ilişkili sorular geliyor. Bunları da Cemal hocaya yönlendiricem iki tane birleştirilmiş soruyu sana sorup daha sonra Cemal hocaya dönmek istiyorum izin verirsen.

Bu dönem de romatizması olan hastalarımız aşılansınlar mı, ne dersin?

Zor bir soru bu, zatürree aşısı gibi, grip aşısı gibi bir aşılama bu dönem için önerir misiniz?

Biliyorsun romatizmal hastalıkların az önce söylediğim enfeksiyonlarla doğrudan ilişkisi var, o yüzden az önce senin söylediğin biyolojik ilaçları kullanmadan önce hem bizim sentetik tedavi dediğimiz o bağışıklık sistemi baskılayıcı tedavilere başlamadan önce aşı olmaları gerekiyor. Hem inflüenza aşısı sene de bir hem de beş yılda bir pnömokok aşısı ama şu anda bizim salgın döneminde bu aşılamayı gerçekten yapmamız gerekiyor mu, gerekmiyor mu konusunda benim okuyabildiğim, takip edebildiğim kadarıyla uzmanlar kesin bir fikir birliğine varmış değiller. Bazı uzmanların söyledikleri şu anda COVID-19 corona virüs enfeksiyonu üzerinde diğer baktreriyel enfeksiyonlar bilinebileceği için en sıkıntılı enfeksiyonda pnömokok olduğu için, pnömokok aşısı olur isek en azından üzerine binecek diğer enfeksiyonlardan korumuş oluruz, influenza da aynı şekilde yani grip aşısı. Diğer uzmanların söyledikleri ise evet, doğru öbürlerinden korumuş oluruz ama şu anda immun sistem acayip şekilde bu salgın ile ilgili çalışıyor. Bizim romatolojik hastalıklarımızda zaten immun sistem yani bağışıklık sisteminin fazla ve az çalışmasıyla ilgili problemler var. O yüzden araya bir de aşıyı da girersek immun sisteminin kafasını iyice karıştırır mıyız acaba diye bazı çekincelerde var. Benim kişisel uygulamam şu anda çokta fazla aşı yapma taraftarı durumunda değilim bilmiyorum sizin ek yorumunuz olur mu bununla ilgili ama hazır aşı demişken şunu söyleyeyim bir de corona virüsünden belki aşı bulabileceğiz. İnanın dünyanın her tarafı buna çalışıyor bulan herhalde en ünlü doktorlardan birisi olacak Nobel ödülü alacak, hepimizin gönlünü alacak en azından üç dört farklı merkezde bunların çalışıldığını görüyoruz medyadan da takip ediyoruz. Bildiğim kadarıyla farklı yerlerde kontrollü çalışmaya başladılar ama bu aşı dediğiniz şey öyle kolay bulunan bulunduğu zaman da etkinliği gösterilen bir şey değil şu anda aşılar deneniyor ve onların gerçekten etkili olup olmadığını anlamak için belki de bir yıla kadar zaman gerekiyor o da o kadar kolay değil ama belki de bu sürecin biraz daha hızlanıp daha hızlı bir şekilde cevap alacağımızı ummak istiyorum doğrusu.

Bir süre anladığım kadarıyla bu virüsle yaşamak ve mücadele etmek zorundayız çok yakın bir tarihte aşının bulunacağı gibi bir şey şu an için söz konusu değil. 1 yıl diyorlar yani en iyi ihtimalle yani hızlandırılmış bir periyotta yapabilir. Aşılamayla alakalı zatürre ve influenza griple alakalı olarak ikinci bir enfeksiyonun üzerine binmesi durumunda daha ağır seyredebileceğinden dolayı yapılabileceği konusunda önerilerde var ama çokta oturmuş bir şey yok yani herhalde bireysel olarak hastanın ve onu takip eden romatoloji hekiminin belki de bir enfeksiyon hastalıkları uzmanından fikir alarak kararlaştırması herhalde bu dönem için daha doğru olur.

Bu podcast serilerinde romatizmal hastalıklar ile ilgili aklınıza takılan farklı ve güncel soruların cevaplarını bulacaksınız.
Prof. Dr. Timuçin Kaşifoğlu ve Prof. Dr. Mine Özmen "Romatizma Hastalarında Ruhsal Tepkiler & Sorunlar ve Tedavi Yaklaşımları" hakkında sohbet ediyor.
Açık açık romatizma tanıtım